Egzersiz Fizyolojisinde Enerji Sistemleri 1

ATP (ADENOZİN TRİFOSFAT)

ATP moleküler yapı olarak adenozin ve 3 tane fosfat grubundan oluşmaktadır. Son iki gurup olan fosfatlar yüksek enerji bağına sahiptir ve bu enerji bağlarından çıkan potansiyel enerjiler hücrenin özelliğine göre yaşamsal fonksiyonlarını yerine getirmektedir. Örneğin ; Kas hücresinde kasılma, salgı bezlerinde salınım , sinir hücresinde sinir iletimi). Bir mol ATP parçalandığında ortalama 7-12 kalori enerji açığa çıkmaktadır.
ATP vücudumuzda kısa süreli faaliyetleri yerine getirebilmemiz amacıyla bize çok yardımcı olmaktadır.(8-10)
sn. Hücre içerisinde bulunan ATP molekülü sınırlı sayıda olup günlük aktivitelerimize ve sürelerimize bağlı olarak devamlı bir şekilde yenilenmektedir.

FOSFOJEN SİSTEM (ATP-KREATİN FOSFAT)

Kreatin Fosfat kas hücresinde bulunan ATP gibi yüksek enerji bağına sahip olan ve parçalandığında önemli miktarda enerji açığa çıkaran bir moleküldür. Açığa çıkan enerji ATP resentezi için kullanılmaktadır. Kas hücresinde bulunan kreatin fosfat miktarı sınırlıdır.(0.3,0.5 mol) Çok yüksek şiddette ve çok kısa süreli (10 saniyeden kısa) eforlarda kas kasılması için gerekli enerjinin önemli bir kısmı bu yolla sağlanmaktadır bu olay yüksek şiddette olmaktadır 100 metre koşusunu örnek olarak verebiliriz Anaerobik olarak oksijen kullanılmadan koşulan bir koşudur çok az oksijen kullanılır bu kısa süreli yüksek şiddetteki eforlara fosfojen sistem devreye girmektedir bu olaya destek veren molekül ise kreatin fosfattır.

Burada gördüğümüz üzere Bolt 100 metre koşusunda fizyolojik olarak baktığımızda yüksek şiddette ve kısa süreli bir koşu yapmıştır kullandığı sistem fosfojen sistem koşuyu anaerobik yolla yapmaktadır oksijen kullanma çok azdır Bolt pratikte en fazla maximum olarak 400 metre gidebilmektedir bu sisteme göre çünkü saniyeler artıkça Bolt'un 100 meteredeki gibi performanslı bir şekilde yüksek şiddet de patlama yapması olanaksızsdır  maraton  yarışlarında ise fosfojen sistem kullanılmaz çünkü mesafe ve saniye uzun süreceğinden oksijen kullanılmadan yapılmaz burada aerobik sistem devreye girecektir. Oksijenin kullanılması  ATP verimliliği bakımdan verimli olacaktır anaerobik sistemde 1-1 verimlilik varken aerobik sistemde 1-3 bir verimlilik vardır. Aerobik sistemde karbonhidrat yağlar ve proteinler enerji vererek bu enerjide karbondioksit ve suya dönüşür buda ATP bakımdan bize 39 ATP kazandırır ancak glikoliz kandan çekileceği için 1 ATP lik bir kayıp meydana gelir toplam olarak 38 ATP lik bir verim alırız aerobik sistemde.

LAKTİK ASİT SİSTEMİ

Glikojenin anaerobik yolla parçalanması olarak bilinen bu sistem metobolik yolla karbonhidratlar 

parçalanarak ATP resentezi için gerekli enerji sağlanırken son ürün laktik asit olduğundan bu isim verilmiştir.

Laktik asit bilindiği gibi kaslarda ve kanda yüksek değerlere ulaştığında yorgunluğa yol açmaktadır. Asit ortam ph değerini düşürmekte ve buda mitokondrilerdeki bazı enzimlerin aktivitesini engellemektedir. Bu ise karbonhidratların yıkım oranını hızını yavaşlatmaktadır. Anaerobik yolla glikojenin yıkımı aerobik yolla kıyaslandığında daha sınırlı sayıda ATP yenileyebilmektedir. Laktik asit sistemiyle en fazla 2-3 dk gidebilir bir sporcu 400 800 metre yarışlarında baktığımızda sporcuların finish çizgisine geldiğinde ölü bir halde olmaları bundan kaynaklanmaktadır 1500 metreyi de buna katabiliriz. Üst düzey elit bir atletin 400 metre sonundaki laktik asit ölçümlerine baktığımızda 16,17,18 mol değer verebilen sporcular görülebilmektedir istirahat halinde bu değerler normal bir insanda 1 1,2 mol civarındadır. (Laktat) Antrenman sonrası laktik asit birikimini nasıl atmak lazım olayında ise laktik asit terle idrarla dinlenmeyle %15-20 civarında atılabilir tam olarak vücudu yenileyebilmek için antrenman sonrasın 10 dk jog koşular ve soğuma hareketleriyle laktik asit miktarını önemli düzeyde azaltmaktadır maçtan bir gün önce futbolcuların ter antrenmanı yapması bundan kaynaklanmaktadır eğer sporcu bunları yapmaz ise bir sonraki antrenman veya maça çıkacağı zaman laktik asidin verdiği yorgunlukla daha iyi bir performans gösteremeyecektir. Burada bir ek bilgi verecek olursak da laktik asit kasların içerisinde bulunur laktat ise kanda bulunur sezon öncesi sporculara laktat testi yaparken kulak memesinden bir kan alınarak test yapılıyor ancak laktik asitin laktata dönüşmesi 45-50  sn gecikmeyle olmaktadır net olarak ölçüm yapabilmek için kastan yapılması gerekir buda aslında çok sıkıntılı bir durumdur...